Talumpati para sa Araw ng Samar

A speech delivered by 8ID chief MGen. MARIO F. CHAN on the occasion of the 15th Samar Day Celebration on August 11, 2011 at the Capitol Grounds

Ang pagdiriwang ng kaarawan, tulad ng ginagawa natin ngayon ay isang pagkakataon upang tingnan, lasapin at tasahin kung nasaan na tayo at kung ano ang mga pagbabagong naganap mula noon hanggang ngayon. Ito po ang ibig sabihin ni Gat Jose Rizal. Para marating natin ang gusto nating marating, kailangan pong balikan natin kung saan tayo nanggaling at kung papaano tayo tumatawid mula doon.

Sa pagkakataong ito, gusto kong magsalita, hindi lamang bilang isang Heneral ng Philippine Army, kundi bilang isa ring mamamayan na tulad ng nakakarami, nangangarap ng isang lipunang tunay na masagana at mapayapa. At tulad din ng nakararami, kailan man ay hindi ako nagsawang mangarap na baling araw giginhawa ang mamamayang Pilipino at magkaroon ng kapayapaan sa bawat tahanan at pamayanan.

Ang isla ng Samar, at ang mga lalawigang nasa loob nito, ay kasama sa mga tinaguriang mga mahihirap na pamayanan. Ayoko nang banggitin kung pan-ilan tayo sa listahan ng mahihirap na lalawigan. Sapat na para maalaala natin na kasama tayo sa listahan.

Sa totoo lang, may staitistics man, ot wala, ang pang araw-araw na karanasan ng mga Samarenyo ay sapat upang ipahiwatig sa atin na matindi nga ang kahirapan sa lugar natin. Kaya siguro nakakapag recruit ang CPP-NPA para sa kanilang armadong pakikibaka ay dahil sa kalagayang ito.

Kung kahirapan ang nagtulak sa iilan sa atin upang sumanib sa armadong pakikibaka ng kilusang komunista, di po ba’t ang dapat nating gawin ay paunlarin ang kabuhayan ng mga mamamayan upang wala nang sasama pa sa kilusan nila, at maging ang mga nasa loob ay aalis na at iwanan na nila ang kilusan?

Pero paano po ba natin paunlarin ang Samar at ang pamumuhay ng mga mamamayan dito? May formula ba na kailangang malaman upang mangyari ito? Bakit mistulang napag-iwanan tayo ng ibang mga probinsiya sa loob ng rehiyon? Ano ang meron sila na wala sa Samar?

Sa paniniwala ko po, sapat na ang mga umiiral na batas upang magamit bilang pamantayan sa pagpapaunlad ng buhay at kabuhayan ng bawat pamayanan. Sa saligang batas po ay malinaw na isinalarawanang mahigpit at dinamikong ugnayan ng arikultura, repormang pansakahan at kaunlarang industriyal.

Upang magkaroon ng batayan sa pag-unlad ng mga industriya, kailangan palaguin ang hanay na agrikultura. Upang makamit ang sabay-sabay na pag-unlad ng kanayunan at kalunsuran, kailangang iangat ang antas ng produktibidad sa kanayunan at ang isang napakahalagang kailangan gawin dito ay ang lutasin ang problema sa monopoliyo sa lupa sa anyo ng repormang agraryo at repormang pansakahan.

Kung ito rin lang ang pag-uusapan, matagal ng nailatag ng gobyerno ang mga batayang pundasyon upang magawa ang lahat ng ito.

Ibig sabihin na ang mga kinakailangang mga patakarang legal upang makamit ang panlipunang kasaganahan ay nandiyan na. Kailangan na lang nating gawin.

Pero paano nga natin paunlarin ang Samar?

May batayan ba kung sabihin natin na paunlarin natin ang turismo? Kung may batayan, may mga plano at programa na ba para dito?

May batayan ba kung sabihin natin na paunlarin natin ang agrikultura sa kabila ng katotohanang ang Samar ay madalas dinadaanan ng bagyo? Kung may batayan, may malinaw ba na plano at programa para dito?

May batayan ba kung sabihin natin na paunlarin ang industriya lalo na ang sector ng manufacturing? Kung may batayan, may mga plano na ba at programa para dito?

Kung inyo pong napansin, lahat po ng kailangang gawin upang paunlarin ang isla ng Samar ay magmumula sa isang malinaw na plano at programa – isang plano at programa na angkop sa kalagayan at pangangailangan, at malinaw kung sino ang makikinabang: ang totoong bayan.

Dito po mahalaga ang usapin ng pamumuno at pamamahala o leadership and management. Pasensiya na po kung sabihin natin na ang kailangan dito ay political will. Kung meron man pong politically-relevant phrase na masyado nang naabuso, political will po yun.

Ang gusto ko lang sabihin na malaki ang hamon para sa mga namumuno at namamahala ng mga probinsiya sa isla ng Samar. Pangunahin po dito ang mga namumuno sa mga pamahalaang local. Pero kasali din po dito ang mga namumuno sa iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan, at maging ang mga pangunahing seksyon ng lipunang sibil o civil society at pribadong sector.

Sa panahong ito, mahirap na pong kumilos na nag-iisa. Di po kakayanin kung paisa-isa nating solusyunan ang mga problemang kinakaharap. Di po okay kung kanya-kanya. Kung ang mga suliraning panlipunan ay magkakaugnay sa iba’t ibang anyo at antas nito, di po ba’t ang kailangang solusyon ay magkakaugnay na gawain at magkakaugnay na mga tunguhin?

Kung gusto po nating lutasin ang matumal na kalakalan sa kalunsuran, iangat po natin ang kakayahang bumili (purchasing power) ang mga tao sa kanayunan. Para po mangyari ito, kailangan lumawak at umangat ang produksiyon; kailangan pong itayo ang mga kinakailangang imprastuktura; kailangan pong magbuhos ng mga suportang serbisyo para sa maunlad na produktibidad. At dito sa layuning ito, maging ang inyong mga sundalo ay may papel na dapat gampanan.

Kailangan pong magkaroon ng trabaho ang mamamayan – mga  trabahong dito mismo sa Samar natin ibibigay at hindi sa Metro Manila, sa Hongkong, o sa Dubai. Sa totoo lang, humihina ang ekonomiya sa daigdig. Tumitindi ang krisis sa Estados Unidos. Tumitindi po ang krisis sa Europa. Kung meron mang ekonomiya na umaanagt ngayon, halos Tsina at India na lang po, kung ang pagbabatayan ay ang GNP ng mga bansa. Maging ang welfare states sa Europe tulad sa mga Scandivian countries ay matindi ang kinakaharap na mga problemang pang-ekonomiya. Kinakaharap po ng pandaigdigang ekonomiya ang mga phenomenon na kung tawagin ng mga ekonomista ay yugto ng decadence na ang pangunahing katangian ay ang magkakasunod na economic recession sa iba’t ibang panig ng mundo. At hirap po ang lahat na hanapin ang solusyon para dito.

Ibig pong sabihin, sa darating na mga taon, hindi na po natin maasahan ang export ng lakas paggawa upang maibsan ang problema sa kawalan ng hanapbuhay sa bansa. Kailangan na pong pag-isipan ng maigi kung papaano tayo makalikha ng mga oportunidad para magkaroon ng hanapbuhay ang taong bayan dito mismo sa atin.

Kaya ko po sinasabi ang lahat ng ito ay dahil na rin sa malinaw na ugnayan ng kaunlaran at kapayapaan. Hindi po natin makakamit ang kapayapaan hangga’t hindi po malinaw kung papaano natin pauunlarin ang kabuhayan ng mga mamamayan.

At para po sa kagaya kong may mahalagang papel sa pamumuno at pamamahala, huwag po nating sabihin na para umunlad ang Samar ay kailangang magsakripisyo ang mga mamamayan. Sa totoo lang, ang kahirapan po ay isang malaking sakripisyo kaya ang mamamayan natin ay matagal na pong nagsasakripisyo.

Baka po sa panahong ito, tayo ang dapat magsakripisyo. At isang sakripisyo po na kailangan nating gawin ay ang unahin at laging isaalang-alang ang interes at kapakanan ng taong bayan. Huwag po nating hayaan na ang ating interes ay maging balakid upang matugunan ang interes ng nakakarami.

Naniniwala ako na kaya ng Samar na umunlad gamit ang mga likas yaman na nasa Samar. Pero mangyayari lang po ito kung magpupunyagi ang lahat lalong-lalo na ang mga namumuno at namamahala. Makakamit po natin ang isang tunay na masaganang lipunan kung susunod tayo sa matuwid na daan na siyang isinusulong ng ating mahal na Presidente.

Pero maliban sa matuwid na daan, kailangan po nating isulong ang mga proyekto at programang pangkaunlaran na nakabatay sa ating kakayahan at kakkayahan, at tumutugon sa pangangailangan ng ekonomiya at pamumuhay ng taong bayan. At magaggawa ang lahat ng ito kung tayong lahat ay magtutulungan.

Ito po sa tingin ko ang panimulang hamon para sa ating lahat. Kaya ba nating magtulungan ng buong puso upang itaguyod ang panlipunang kaunlaran? Kaya ba nating isantabi ang pampulitikang dinamismo na kontra-produktibo sa pag-unlad ng taong bayan?

Ako po ay isang sundalo at isang mamamayan. Naniniwala po ako na hangga’t hindi tayo nagtutulungan, wala pong mangyayari`sa ating mga matatayog na pangarap. Bilang isang sundalo, nakahanda akong gawin ang lahat ng aking makakaya upang maitaguyod ang interes ng nakakarami para sa isang maunlad at mapayapang lipunan.

Sa paniniwala ko, ito rin po ang hamon ng bawa’t isa sa inyo. At alam ko na kasing tayog ng mga pangarap ko ang mga pangarap ninyo para sa bayan, para sa SAMAR.